Ondernemingsrecht
Verschil tussen statutaire en gewone bestuurder
26 mei, 2025
Wat is een statutaire bestuurder en wat is het verschil met een ‘gewone’ bestuurder?
Een belangrijke beslissing bij de aanstelling van bestuurders is of een bestuurder als statutaire bestuurder wordt aangesteld. Maar wat is een statutaire bestuurder precies? En hoe verschilt zij van een gewone (niet-statutaire) bestuurder? In deze blog gaan we dieper in op deze vragen, en belichten we de belangrijkste gevolgen van deze keuze voor uw vennootschap.
Benoeming van bestuurders: rol van algemene vergadering
De benoeming van bestuurders van een vennootschap is een wettelijk verankerde bevoegdheid van de algemene vergadering van aandeelhouders (AVA) (zie art. 5:70, §2 WVV voor de BV en art. 7:85, §2 WVV voor de NV). Het uitoefenen van deze bevoegdheid is dus een van de fundamentele rechten van aandeelhouders. Deze bevoegdheid is dwingend: contractuele afspraken kunnen dit recht niet ontnemen aan de algemene vergadering. Zowel bij de oprichting van de vennootschap als in een latere fase kunnen aandeelhouders bestuurders aanstellen.
Wat is een statutaire bestuurder?
Een statutaire bestuurder is een natuurlijk persoon of rechtspersoon die expliciet als zodanig is benoemd in de oprichtingsakte of de statuten van de vennootschap. De oprichters en/of aandeelhouders hebben deze bestuurder een bijzondere bescherming willen geven, met name tegen ontslag.
Het is belangrijk om hierbij een onderscheid te maken:
- Oprichtingsakte: als een bestuurder in de oprichtingsakte van uw vennootschap wordt genoemd zonder de expliciete vermelding "statutair" of "niet-statutair", ontstaat er een vermoeden dat de algemene vergadering de intentie had hem of haar als statutaire bestuurder te benoemen. Om latere discussies te vermijden, wordt in de meeste oprichtingsaktes expliciet aangegeven of het om een "statutaire" dan wel "niet-statutaire" bestuurder gaat.
- Statuten: wanneer een persoon in de statuten zelf (dus niet enkel in de oprichtingsakte als bijlage) is aangeduid als bestuurder, dan is in principe sprake van een statutaire bestuurder.
Verschil met een gewone (niet-statutaire) bestuurder
Simpel gezegd: een bestuurder die niet voldoet aan de criteria van een statutaire bestuurder, is een gewone of niet-statutaire bestuurder. Deze persoon is weliswaar benoemd door de algemene vergadering, maar hij of zij geniet niet van de specifieke bescherming die aan een statutaire positie is toegekend.
Gevolgen van het onderscheid: gewone vs. statutaire bestuurder
Het cruciale verschil tussen een statutair en een gewoon bestuurdersmandaat komt vooral naar voren bij de beëindiging van het mandaat, oftewel het ontslag van de bestuurder. De algemene vergadering van aandeelhouders is bevoegd voor zowel de benoeming als het ontslag van bestuurders, maar de procedure en voorwaarden verschillen aanzienlijk. Als de aandeelhouders wensen te beslissen tot ontslag van een bestuurder, om welke reden dan ook, dienen zij dus eerst na te gaan of de betrokken bestuurder een statutaire of gewone bestuurder is.
Ontslag van een gewone bestuurder
Voor de gewone (dus niet-statutaire) bestuurder geldt het principe dat de algemene vergadering van aandeelhouders het bestuurdersmandaat op elk moment en zonder opgave van redenen (dus zonder enige motivering) met directe ingang kan beëindigen.
Afwijkingen op dit principe zijn echter mogelijk: de statuten van de vennootschap of het individueel benoemingsbesluit van de bestuurder kunnen bepalingen omvatten, zoals:
- een opzeggingstermijn;
- een opzeggingsvergoeding;
- de vereiste van een bijzondere (gekwalificeerde) meerderheid in de AVA voor ontslag.
Zelfs al zou in de statuten een afwijkende regeling voorzien zijn, kan de vennootschap hiervan afwijken (en dus geen opzegtermijn of -vergoeding toepassen) indien de bestuurder wordt ontslagen wegens een “wettige reden”, bijvoorbeeld in geval van een strafrechtelijke veroordeling of ernstige nalatigheid.
Ontslag van een statutaire bestuurder
Het ontslag van een statutaire bestuurder is een stuk moeilijker en biedt deze bestuurder meer bescherming. Er is immers een statutenwijziging vereist om een statutaire bestuurder te kunnen ontslaan. Een statutenwijziging kent dwingende wettelijke vereisten, waaronder:
- Een bepaald aanwezigheidsquorum van de aandeelhouders op de AVA;
- Een 3/4de meerderheid van de uitgebrachte stemmen binnen de AVA.
De statutaire bestuurder is dus significant beter beschermd tegen ontslag dan de gewone bestuurder.
De juiste keuze: statutair of niet-statutair?
Reeds van bij de oprichting van een vennootschap en gedurende haar levensloop is het raadzaam om bewust stil te staan bij de keuze voor een statutaire bestuurder of niet-statutaire bestuurder. Deze beslissing heeft directe gevolgen voor de stabiliteit van het bestuur en de bescherming van deze bestuurder, en de flexibiliteit van uw vennootschap.
Veelgestelde vragen (FAQ) over statutaire en gewone bestuurders
Wie is bevoegd voor de benoeming en het ontslag van bestuurders?
De algemene vergadering van aandeelhouders (AVA) is exclusief bevoegd voor zowel de benoeming als het ontslag van alle bestuurders.
Wat is de belangrijkste reden om te kiezen voor een statutaire of niet-statutaire bestuurder?
De belangrijkste reden is de mate van (ontslag)bescherming die aan de specifieke bestuurder zou toekomen. Een statutaire bestuurder geniet aanzienlijk meer bescherming tegen ontslag dan een niet-statutaire bestuurder. De keuze hiervoor moet weloverwogen zijn, gezien de impact op de flexibiliteit van de vennootschap.
Hoe kan een statutaire bestuurder worden ontslagen?
Een statutaire bestuurder kan enkel ontslagen worden via een statutenwijziging. Dit vereist het naleven van strikte wettelijke procedures, waaronder een gekwalificeerde meerderheid (meestal 3/4de) in de AVA en vaak een aanwezigheidsquorum. Eventuele bijkomende statutaire eisen moeten ook worden nageleefd.
Kan een gewone bestuurder zomaar ontslagen worden?
Ja, in principe wel. De AVA kan een gewone bestuurder op elk moment en zonder opgave van redenen ontslaan, tenzij de statuten of het benoemingsbesluit anders bepalen (bv. een opzegtermijn of -vergoeding).
Wat als de oprichtingsakte een bestuurder noemt maar niet specificeert of deze ‘statutair’ is?
In dat geval ontstaat er een vermoeden dat het om een statutaire bestuurder gaat. Om onduidelijkheid en potentiële juridische complicaties te voorkomen, is het raadzaam dit expliciet en correct vast te leggen in de oprichtsakte en/of de statuten.
Bricks Advocaten Gent: gespecialiseerd in ondernemings- en vennootschapsrecht
Het onderscheid tussen een statutaire bestuurder en een gewone bestuurder is meer dan een formaliteit. De keuze heeft diepgaande juridische consequenties, vooral met betrekking tot de benoeming en het ontslag van bestuurders, alsook de algemene corporate governance van uw vennootschap. Zorg dat u goed geïnformeerd bent over de implicaties voordat u deze belangrijke keuze maakt.
Ons team van gespecialiseerde advocaten in ondernemings- en vennootschapsrecht, kan u juridisch adviseren en ondersteunen bij o.a.:
- Advies over de optimale bestuursstructuur: inclusief de keuze tussen statutaire en niet-statutaire bestuurders, afgestemd op uw specifieke situatie en doelstellingen;
- Opstellen en wijzigen van de statuten en oprichtingsakte: zorgen voor juridisch sluitende documenten die uw belangen waarborgen;
- Begeleiding bij benoemings- en ontslagprocedures van bestuurders: waarborgen van correcte en rechtsgeldige procedures;
- Advies inzake corporate governance: optimaliseren van de interne besluitvorming en verantwoordelijkheden;
- Geschillenbeslechting met betrekking tot bestuursaangelegenheden.
Voor gespecialiseerd juridisch advies en begeleiding bij vraagstukken omtrent het bestuur van uw vennootschap, kunt u contact opnemen met onze advocaten. Wij staan klaar om uw specifieke situatie te analyseren en concrete oplossingen aan te reiken voor ondernemers en vennootschappen in Gent en heel Vlaanderen.
